Nhà tù chính trị trên đỉnh Ba Vì
Một bí ẩn mới được phát hiện trên núi Ba Vì, đây là một khu nhà tù chính trị bí mật được người Pháp xây dựng kiên cố từ những năm 30 của thế kỷ trước tại sườn Tây đỉnh Tản viên, ở độ cao 1.000m, diện tích khoảng 2.500m2. Dù ở dạng phế tích nhưng cũng đủ khiến cho nhiều người không thể ngờ rằng cách đây đến gần trăm năm, nơi này đã trở thành địa ngục trần gian đến như vậy.
Ba Vì có một tiềm năng lớn để trở thành một khu nghỉ mát cao cấp dành cho người Pháp tại Đông Dương. Trong báo cáo ngày 30/8/1942 của Công sứ tỉnh Sơn Tây Fucat gửi Thống sứ Bắc Kỳ về dự án quy hoạch khu núi BaVì đã đánh giá: “… khu núi Ba Vì sẽ trở thành khu nghỉ dưỡng mang lợi ích cao hơn Tam Đảo…”. “Thứ nhất, đường từ Hà Nội lên Ba Vì rất thuận tiện. Khoảng cách từ Hà Nội đến cốt 1.000 chỉ có 67 km. Toàn bộ chỉ có 12 km đường núi. Độ dốc của núi Ba Vì không quá 10% (trong khi đó ở Tam Đảo là 14 %, thậm chí 16 %). Thứ hai, khí hậu ở Ba Vì không ẩm ướt như Tam Đảo. Nhiệt độ không thay đổi quá nhiều (thấp nhất là 17độ 8 và cao nhất là 29 độ 6). Ngoài ra, Ba Vì là một vùng rộng lớn. Dưới chân dãy núi có một khách sạn của người Âu ở Tống. Trung tâm Tống được coi là thành phố thứ 3 của Bắc Kỳ vì ở đây tập trung đông người Âu. Hơn nữa, trang trại của Marius Borel ở đây có khả năng cung cấp nguồn bơ sữa chất lượng hàng đầu. Việc này rất quan trọng, đặc biệt với trẻ em…”.
Quy hoạch tổng thể khu nghỉ dưỡng trên núi Ba Vì được người Pháp quy hoạch gồm 3 khu nghỉ dưỡng tại cốt 400, cốt 600 và cốt 1.000. Tuy nhiên, việc quy hoạch khu nghỉ dưỡng ở cốt 1.000 được người Pháp đặc biệt quan tâm, vì đây là độ cao lý tưởng cho du lịch nghỉ dưỡng. Do vậy, từ những năm 1932 – 1944 người Pháp đã cho xây dựng nhiều công trình tại đây như: Nhà nghỉ, khu vui chơi giải trí, nhà thờ, cô nhi viện, trại hè, trường thanh niên, các căn cứ quân sự…
Đặc biệt tại độ cao từ cốt 1000m – 1100m tại sườn Tây đỉnh Tản Viên là một hệ thống nhà tù chính trị bí mật được xây dựng kiên cố nhằm giam cầm các nhà cộng sản yêu nước của ta chống lại chế độ thực dân. Nhà tù được bố trí thành 3 khu: Khu 1 là nơi ở cho cai tù; Khu 2, khu 3 là nơi giam giữ phạm nhân. Với tổng thể gần 2.500m2 có thể giam giữ từ 100 – 200 phạm nhân. Bên cạnh mỗi khu nhà phát hiện những chiếc cối đá lớn có đường kính gần 4m dùng để tra tấn phạm nhân. Bên trong nhà tù còn lưu giữ nhiều dấu ấn của xiềng xích, gông cùm. Tuy nhiên, hiện nay các tài liệu về khu nhà tù chính trị còn hạn chế, VQG Ba Vì đang tích cực tìm kiếm những nhân chứng còn sống và những tài liệu có liên quan để từng bước hoàn thiện các thông tin phục vụ du khách đến tham quan.
